Shikai (5) 怒 Do of Okaru

Op 9 november begon ik met Heijoshin 平常心: een constant vredig gevoel. Gelukkig zijn zonder opgefokte stress. Met zo'n houding lekker judoën... 

Toch schreef ik vier weken lang over allerlei onbeheerste gevoelens die ons ook beheersen. Dat zijn in de klassieke budo de 'vier verboden' houdingen, de shikai (四戒) genoemd: letterlijk: 'vier dingen die niet mogen'. Ik durf er een vijfde aan toe te voegen, omdat Jigoro Kano het daar altijd over heeft, maar ook een bekende kenner van traditionele Japanse gevechtskunsten, Dave Lowry. Wordt het nu 五戒: gokai of itsukai? Hahaha!

Lowry noemt als vijfde taboe/ziekte: de woede. In het Japans, om het leuk te houden: 怒, ofwel 'do' (korte 'o') of het werkwoord 怒るikaru of okaru: boos worden.

Uiteraard moet ik even herhalen wat Jigoro Kano daarover zegt:

"Kwaad worden vreet geestelijke energie. En wat voor voordeel heb je er zelf van, of een ander? Het resultaat van woede is hoe dan ook het uitputten van mentale energie en je gaat er negatief van worden, naar anderen en voor anderen." (Mind over Muscle, p. 85)

Maar Dave Lowry heeft nog een paar andere observaties die hout snijden. 

In een judogevecht, of om het even welke strijd, moeten we ons kunnen concentreren op de ander. Of we die onze partner of onze tegenstander noemen, maakt me dan even niet uit. De ander is belangrijk, van hem leren we en we moeten voor elkaars veiligheid instaan.

Strategisch zal elke soldaat die niet oplet op zijn omgeving, kanonnenvoer zijn. Permanente waakzaamheid (tegen kyô dus) is een must.

Waarom is woede dan zo'n ziekte? Lowry zegt: omdat woede de aandacht richt op jezelf. Je maakt je eigen gevoel tot het middelpunt en dat is een luxe die je je niet kunt veroorloven in een gevecht:

Als ik mijn temperament verloor, gaf ik toe aan mezelf. Ik focuste op mijn probleem, en vergat mijn tegenstander. Op het slagveld, de plaats waar de kata moesten worden toegepast, zou dat soort zelf-vervuldheid me mijn leven kosten. Als een budoka was de prijs die ik moest betalen voor de luxe om kwaad te worden, me te kostbaar zijn. 

Het is een illusie om te denken dat woede ook positieve effecten kan hebben. Zoals het oppompen van adrenaline en het presteren onder stress. Politie-agenten wordt dat wel geleerd. Als je je laat opfokken, ga je fouten maken en wordt de situatie onbeheersbaar of escaleert gewoon. 

Volgens de Chinese en Japanse wijsheid (de Tao) betekent woede dat de energie (ki/chi) helemaal verkeerd door je lichaam gaat stromen. Allerlei ki/chi-achtige therapieën willen dan ook rust in je lijf brengen en de ki-huishouding herstellen. Ik geloof daar het mijne van, maar ik ben het eens met Kano dat woede in elk geval de kostbare energie verspilt en dus tegen het principe van seiryoku zenyo is, puur destructief. En het is gevaarlijk op de mat. Niet alleen omdat het onbeheerst is, maar ook omdat het je doet vergeten dat je samen veilig moet judoën en dus op elkaar moet kunnen letten. Woede maakt dat kapot, het richt je op je eigen ikje.

hei-wa

Wat is het medicijn? Beheersing. Controle over jezelf. Wat je bereikt door trainen van lichaam en geest. Wat je kúnt bereiken. Het is geen succesformule of standaard-recept. Fysieke training kan helpen. Mentale training door de vijf houdingen waar ik op 9 november naar verwees. Alles bij elkaar kán in een judotraining en -weg worden aangeleerd. Het kán een constante houding worden, Heijoshin 平常心.  Een vrede van binnenuit die je zonder dwang alles wat kai (戒) is doet vermijden. Verrassingen, angst, onzekerheid, verwarring en woede worden omgebogen naar vrede en harmonie.

Dit is de laatste aflevering van deze serie. Ik wens iedere judoka veel 'heiwa' toe: vrede en harmonie!