Meiji Jingū 明治神宮

Vandaag een dag van cultuur en natuur. Ik pakte een Japan Railways treinticket voor Tokyo waarmee ik voor omgerekend 5 euro de hele dag kan rondrijden en dat is leuker dan de metro want met de trein zie je nog eens iets van de stad. 

Als eerste project vandaag: de Meiji Schrijn (明治神宮, Meiji Jingū) is een schrijn die is neergezet voor de 'goddelijke' overleden geesten van de Meiji keizer en zijn levensgezellin. Het ligt mooi centraal met de wolkenkrabbers van het Shinjuku district op de achtergrond en voor wandelaars een feest want het ligt midden in een gigantisch park met veel loofbomen van een eeuw oud. Aangezien de parken en natuur één van de dingen is waarvoor ik Japan wilde zien, hoort dit park er zeker bij, al had ik qua natuur niet het gevoel in Japan te lopen, het had ook de Veluwe kunnen zijn, tot je op allerlei tori stuit, want die hebben ze op de Veluwe niet, daar zijn ze streng in een ander geloof. 

De schrijn zelf stamt pas uit 1920 - geen eeuwenoud verhaal dus zoals Asakusa - en staat dus tot meerdere eer en glorie van keizer Meiji en zijn keizerin Shoken, enkele jaren na beider dood opgebouwd als eerbetoon en shintoïstische tempel. Uiteraard werd ook deze schrijn in WOII verwoest, maar kort daarna heropgebouwd. Zoals inmiddels gebruikelijk: van beton en staal.

Mutsuhito 睦仁, (1852-1912) was de werkelijke naam van de 122e keizer en volgens de Japanse traditie kreeg hij na zijn dood de naam Meiji 明治, wat "heldere staat" of "heldere politiek" betekent. Hij was dan ook van groot politiek belang, als de eerste keizer van het 'moderne' Japan. Voor zijn aantreden was Japan een gesloten, feodaal en xenofoob land. Na zijn dood was Japan een geïndustrialiseerd land geworden, dubbel zoveel inwoners, en opener naar de wereld. Opener, maar nog steeds nationalistisch en zeer traditioneel in onze moderne ogen. De Meiji Restauratie was ook de tijd waarin Jigoro Kano voorzichtig Westerse ideeën binnenbracht in zijn educatieve systeem wat judo is. Wie de tijdgeest van deze periode verstaat, snapt ook waarom het judo en de Kodokan werd zoals we het kennen. Met zijn nieuwe idealen maar ook zijn beperkingen. Was Kano 40 jaar eerder geboren, hadden we in ieder geval geen judo van hem geërfd. De vrijheid die de Meiji keizer gaf, was de voedingsbodem voor een nieuwe tijd, en een nieuwe 'weg'

Overigens, belangrijk in de Meiji Restauratie was het verhuizen van de hoofdstad vanuit Kyōtō naar Edo (江戸) op 6 november 1868, en vanaf dat moment heette Edo 'Tōkyō'. Niet zo verwonderlijk dat alles wat keizerlijk is in de huidige hoofdstad van later datum is...

Schrijn en park

Ja en toen liep ik daar rond. Alles ademt wel een religieuze sfeer. Je komt binnen door een aantal torii, en dat is nog maar het begin. Na de tweede poort tref je de kwekers van chrysanten aan, bloemen die symbolisch zijn voor de eredienst in Japan, omdat ze zo kleurrijk zijn en veel water nodig hebben (dat weten we in Nederland wel) en alsof dat niet alles is, ook de drank wordt als iets goddelijks beschouwd: er staat een hele eregalerij met sake-vaten voor de koning, en zo te zien was de vorst geen geheelonthouder want als symbool van zijn openheid naar het westen, staat er ook een eregalerij met wijnvaten uit de Bourgogne...

Binnengekomen in de schrijn vinden we niet alleen de chrysanten maar een hele winkel aan devoties en amuletten. Net als in Asakusa wordt er wierook gebrand, reinigingswater gebruikt, en worden er gebeden en smekingen aan de goden geofferd. En er is een apart gebouw waar huwelijken volgens het shinto-geloof kunnen worden gesloten. Het schijnt daar een geliefde plek voor te zijn.

houten amuletjes

Het goddelijke van een keizer?

Voor ons nuchtere westerlingen komt het allemaal wel vreemd over moet ik zeggen. Wij hebben sinds het christendom staatsgodsdienst werd in 312 n Chr, de goddelijkheid van wereldse heersers weggedaan, en met het Derde Rijk rekenden we af met de enige Europese tiran die zich zo voelde, en zijn medestander in Japan, het keizerrijk is hier nu bijna net zo ceremonieel als bij ons. Bijna... Want als ik hier zo rondloop, heb ik wel een beetje het gevoel dat er onder de hypermoderne maatschappij die Japan ook is, nog steeds een hoop oude tradities verscholen liggen. Bij de schrijn lopen bewakers rond die de eerbied ook nu nog garanderen. Er lopen Japanners rond die je ook in de stad ziet, die hier bidden en offers brengen bij de tombe van de Meijikeizer. Net als de schijntjes die mensen thuis hebben, heeft het geloof hier een oude wortel en die leggen de Japanners niet zomaar af. 

Dit overziend, probeer ik me ook een beeld te vormen van het Japan van voor de oorlog. De tijd waarin Jigoro Kano worstelde met het opkomend nationalisme, zijn eigen wortels en modern denken in termen van nut en welzijn. Wij kunnen ons niet goed indenken hoe je een westers lijkend land, toch nog zo diep geworteld kan zijn in gevoelens van verering van leiders. Hoogachting is mooi, maar wij gaan met de graven van de Oranjes in Delft toch net iets anders om...