Sabi shiori 寂栞

De weg van de judoka is geworteld in de oude Japanse systemen die teruggaan naar de oude Samurai. We moeten van hun leven geen romantiek maken, het was een steile weg om te gaan. In het gevecht van man tegen man, was de Samurai een eenzame persoon en als vervolg daarop hebben de budokunsten en -wegen hun ontwikkeling naar de top ook beschreven als een eenzame weg. 

De term die daarbij past, is sabi shiori 寂栞. 

• Sabi 寂 = eenzaam, solitair, stilte
• Shiori 栞 = gids, wegmarkering. 

Het betekent: uiteindelijk, diep in jezelf, is de enige die de weg gaat je eigen persoon: "de eenzaamheid is jouw gids". Sabi shiori wordt dan ook wel vertaald als: 'de kunst om alleen te zijn'. 

Karateka vertalen deze attitude als: de eenzaamheid waarbij de karateka zijn eigen kata zich eigen maakt, de trainingen zonder partner. Maar dat kent judo niet...

Aikidoka vertalen het met de concentratie op je eigen centrum, de bijna-meditatieve houding waarmee zij hun eigen individuele balans bewaren. Maar dat kent judo niet...

Iaidoka zien het als de eindeloze oefeningen om met het zwaard te bewegen, een solo-oefening voor elke dag. Maar judo kent geen zwaarden...

Judo, een andere weg

judo = samen

Judo betekende op dit punt een breuk met een oude traditie van Samurai en andere budo-wegen. Een breuk waar de aikidoka in zekere zin in meegegaan is. Want het verhaal van sabi shiori is slechts een héél klein deel gebleven van de weg van de judoka. Fundamenteel is judo namelijk een weg van "jij en ik die samen schitteren" (jita kyoei). Een judoka heeft vanaf het eerste moment van Jigoro Kano geleerd, dat je niet voor je eigen geluk bestaat en judo bedrijft, maar voor het welzijn van anderen. In eenzaamheid, met navelstaren, leer je niets. Alleen bereik je niet je eigen perfectie, ook al bestaat in Japan e.o. het individu alleen in een zekere relatie met de natuur en de tradities. Het fysieke gevecht is echter per se een sociaal gebeuren, waarbij elke handeling alertheid in zich draagt voor de partner - of het nu training of competitie is. Judo = fundamenteel sámen. Aikidoka hebben dit ook, hoewel veel meditatiever (en soms bijna esoterisch) van aard, het harmoniseren is weliswaar iets van je eigen ziel en centrum, maar je versmelt uiteindelijk met een partner, althans, de liefde die voor Morihei Ueshiba de essentie van aikido is, is geen egoïsme.

Nu is het in ons westerse individualisme een mode geworden om de weg naar de (judo-)top wél te gaan beschrijven als een eenzame weg. Jij alleen op de wereld, strijdend voor jouw eigen overwinning. Typisch Westers denken; de Japanner voelt dat minder absoluut. Maar natuurlijk, niemand kan de weg in jouw plaats gaan, het is hard knokken met je eigen karakter.

Verder is judoka zijn in de wereld van alledag ook een weg van eigen, persoonlijke keuzes. Het zijn jouw eigen deugden en je eigen morele bewustzijn wat je leidt.

Het zou op beide terreinen de weg van de Samurai kunnen lijken...

Maar is dat sabi shiori 寂栞?

Ik denk dat Jigoro Kano het begrip sabi shiori goed gekend heeft, maar er op zijn opvoedkundige manier niet meer mee wilde doorgaan. Het leidt tot niets. Het leidt tot een houding waarin het eigen ik belangrijker wordt, een ik wat zich in een eigen wereld van stilte en afzondering terugtrekt en die uiteindelijk traint met zichzelf als doel. Het kan dan een term zijn die bij andere bu-do een plek heeft gehouden, judo neemt afscheid van deze gedachten. En dat is maar goed ook, want in een individualistische tijd wordt het ego dan al snel veel te dominant...

Wij judoka mogen ons continu, bij elke handeling die we stellen, bewust zijn dat we de eenzaamste strijd uiteindelijk samen met anderen aangaan. Zelfs de overwinning op ons eigen ik, kunnen we niet alleen. Wij hebben werkelijk voor alles, voor elke techniek, elke stap, elke training, elke keuze, een partner als spiegel. Ook de wedstrijdjudoka staat er (gelukkig) niet alleen voor. Ook hij is voor zijn hele groei afhankelijk van zijn medejudoka. Zonder hen gaat hij zijn weg naar de top überhaupt niet. 

Judo is jita kyoei. Een doel wat sabi shiori zo ongeveer uitsluit. Judo is: 'de ander is je kompas' ofwel 'de kunst van het samen-zijn.'