Japanners kunnen soms wat extreem zijn in hun rituelen. Ik las laatst een verhaal over mensen die een buiging maken naar de telefoon als ze er in spreken, of naar de pinautomaat als deze de flappen uitkeert (van hun eigen rekening!) of ook naar iemand buigen als die weggaat en al met de rug naar de buigende gekeerd is. Dat laatste herkennen we wel. Sommige mensen betonen zelfs respect voor dode dingen. Ik las over een ritueel waarbij mensen een kuyo (供養, een boeddhistisch herdenkingsritueel) houden voor iets simpels als gebroken naalden van het naai-atelier, en deze in een blokje tofu in papier ingepakt in zee afzinken. Als dank voor de bewezen diensten. Wij kennen dat alleen bij overleden huisdieren zo...
Waarom betonen wij onze eerbied (rei) met een buiging? De verhalen die ik hierboven aanhaal, mogen ons aan het denken zetten. Niet om te gaan denken dat Japanners overdrijven in hun eerbied, maar wel om op het spoor te komen van beweegredenen. Wij denken bij rituelen in de dojo en daarbuiten al snel dat ze alleen zin hebben als anderen ze zien. Mensen die bidden, geloven dat hun God ze ziet tijdens het gebed, en daarom buigen ook moslims zich zevenmaal ter aarde op hun matjes als ze helemaal alleen in de woestijn zijn, en bidden christelijke monniken in hun cellen in hun eentje tegenover een God die ze niet zien. Maar bij andere rituelen doen we ze alleen als mensen het zien. Ik weet van mensen in de uitvaartbranche dat ze de eerbied voor de overledenen alleen uitdrukken als de nabestaanden het zien, maar anders... is die kist gewoon hetzelfde of er nu wel of geen lichaam in zit. En dan gaat het over (dode) mensen, en niet eens over gebruiksvoorwerpen. Je zou zeggen: is die buiging welgemeend als hij achterwege wordt gelaten als niemand het zou zien....?
En dan komen we bij de kern van de zaak. Een buiging is een leeg gebaar als hij niet van binnenuit de buigende mens komt, ongeacht of iemand het ziet. Een buiging doe je niet om een ander een plezier te doen, maar jezelf. Omdat jij gelooft dat je eerbied moet uitdrukken, en niet zelf in het middelpunt van het heelal staat... Een buiging die zo gedaan wordt, is zonder ego, onzelfzuchtig, en komt voort uit de geest. De geest drukt zich in dat lichamelijke gebaar anders uit als in de buiging geest en lichaam echt één zijn, zo veel is duidelijk. Het paradoxale is dus, dat als je buigt voor een ander, je in je eigen persoon groeit.
Wie van binnenuit buigt, toont een innerlijk respect.
Wie alleen buigt voor het oog van de mensen, toont uiterlijk respect.
In judo en heel het leven, is het zaak om de binnen- en buitenkant tot een eenheid te brengen.
Zo bezien zijn die Japanners zo gek nog niet met al hun buigingen...
Geen opmerkingen:
Een reactie posten