zondag 2 juli 2017

WItte en zwarte banden: levels in het spel?

Wij knopen banden om onze judopakken, maar aan het reepje doorgestikt katoen wordt enorme waarde gehecht. Dat komt vooral omdat wij judo bekijken als een spel (zeker bij kinderen) en de nieuwe kleur band dus een soort 'level' is, zoals in een game. Kinderen zijn de hele dag bezig met gamen, punten scoren in spellen en dus zijn die banden en slippen hetzelfde. Leuk, voor de zomervakantie examentje doen en level/kyu omhoog.

Sowieso denken we bij banden en slippen in vaardigheid en prestatie. Hoeveel worpjes ken je? Hoeveel houdgreepjes, armklemmen en verwurgingen? Het numerieke systeem van Kawaishi werkte dat extra in de hand. Je kon een scorekaart maken van de cijfers en als je alles in de juiste volgorde kon laten zien, kreeg je er een nieuw level bij, met een extra kleurtje. Het wordt lekker prestatiegericht zo, en zeker jongens hebben zo'n soort van uitdaging wel nodig (al doen de meiden goed mee tegenwoordig).

De zwarte band is het hoogste doel in judo en veel andere disciplines. De ontelbare vechtsportscholen met Amerikaanse inslag, noemen het dan ook altijd 'black belt' met eventueel de 1st, 2nd 'degree' erbij. Maar die zwarte band, die is mooi jonguh! Een symbool voor 'kijk eens wat ik bereikt heb'! Buitenstaanders vragen trouwens ook altijd naar de kleur van je band als ze willen 'meten' hoe goed je bent. "Oh, je bent al blauw, dan ben je wel goed dus!" Nee hoor, dan heb je gewoon wat laat afgetikt in de shimewaza van iemand die beter is haha.

Relativeren

Het grote misverstand is, dat een zwarte of bijna zwarte band een soort level is, of zelfs een teken dat je goed bent, expert, of wat dan ook. Alsof je 'je band bent'. Je bestaan ophangen aan een kleur. Ik schreef een paar jaar geleden al: " Shodan 初段 is níet: de "meestergraad" of zo, maar "de beginnende (初 sho) stap/graad (段 dan)". Het is dus geen éindpunt maar een begínpunt."
Een shodan of iemand met een verse zwarte band is dus gewoon een beginneling. Klaar. Opnieuw beginnen met leren.

Als we denken dat banden heel traditioneel zijn voor Japanse budo, zitten we er waarschijnlijk ook al naast. Kano was de uitvinder van alle gekleurde banden wat hij in 1883 als systeem introduceerde. Niet om de ego's van de judoka te strelen en hun levels als spel te scheppen, maar als methode van opvoeding. Uiteraard. Alles in judo is om te leren, de rest is nonsens. 
Bij opvoeding en lesmethodes hoort natuurlijk wel een soort niveauverschil. Net als kinderen overgaan van de ene naar de andere 'klas', een leerjaar. Bij judo kreeg dat een kleurtje omdat de judoka door elkaar trainen en niet 'per klas'. Gewoon praktisch en veilig. Maar meer dan dat was het ook niet.

De judogi die we nu kennen zijn ook van latere datum en door de IJF regels steeds weer aangepast. Pas rond 1907 kwam het bekende trainingsuniform (keikogi) in zwang en kwam er ook een kuri obi (zwarte band).

Betekenis

In de basis kennen de meeste budo vooral het verschil tussen wit en zwart, en bij judo dan wit t/m bruin als kyu graden voor de beginnende sho dan. Volgens sommigen zijn die twee contrasterende kleuren geladen met een symbolische betekenis. Het zou een yin/yang (in Japan in/yo) zijn, vanuit de wortels van de budo die tot de Taoistische tradities teruggaan, waar in ieder geval het concept van "dô," of weg vandaan komt. Het idee van zwart/wit dualisme bestond in de Chi Hsi school van het Confucisme. Ik weet het niet hoor. 

Wel vermoed ik dat de Japanners vanuit hun strakke hiërarchische denkpatroon en het respect voor de ouderen, een diepe behoefte hebben aan tekens van anciënniteit. Wie formeel vooraan moet zitten in de dojo, en hoe je die aanspreekt in een van de taalkundige beleefdheidsvormen. Ook dat is heel praktisch, maar ook een kwestie van rei/eerbied.

Ik denk zelf meer dat het witte judogi met een witte band, een symbool kan zijn van budo-waarden als zuiverheid, het loslaten van ego, en eenvoud. Verder uiteraard van gelijkheid en respect voor elke persoon, ongeacht level of expertise. Allemaal dezelfde pure, natuurlijke katoen. (Al hebben wij die nu enorm gebleekt.) Om praktische redenen zou men anders beter voor donkerder kleding hebben kunnen kiezen, want wit is ook erg besmettelijk.

Als we echter terugkeren naar de wortels van judo, en het beschouwen als een weg, een streven naar perfectie en vooral een geestelijk-morele ontwikkeling voorop stellen bij de opvoedingsidealen, mogen we ons best de vraag stellen of zelfs de kleuren wit en zwart niet iets overbodigs hebben. Uiteindelijk is er wel een sensei als leraar, hiërarchie, en zijn er natuurlijk niveauverschillen, maar wezenlijk is iedere judoka leerling, beginner. Elk begint op een ander niveau wellicht, naargelang de mat-uren of ontwikkeling van de persoon. Maar meer dan dat betekent het niet. Als iemand overigens niet handelt of leeft naargelang zijn ontwikkeling, of terugvalt, is dat dus ook geen probleem. Elke dag een nieuw begin, en als je terugvalt, begin je daar weer opnieuw. Met de trap omhoog.

Aan het eind van de dag heb je de band vooral om niet in je blote bast (of t-shirt) te staan. Zoals de archetypische sensei Mr. Miyagi zegt: je hoeft geen touw te pakken. Om er je broek mee op te houden. Of je jas dicht te hebben. Of beide.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten