Kokyu 呼吸

In het aikido kent men Kokyū-Hō (呼吸法) in staande variant (Morote-Dori 諸手取り, beide handen vastpakkend) en zittend, als Suwari-Waza (座り技). Dat lijkt een simpel duwen vanuit een zekere rust, maar in het aikido wordt het beschouwd als een machtig technisch gegeven, want alle energie waarmee de ander wordt omgeduwd komt uit de ademhaling.

Kokyū-Hō 呼吸法

• Kokyū 呼吸 is: (in)ademen, maar ook: eendracht en harmonie.
• Hō 法 is: methode, maar ook: boeddistisch principe.

Nog los van de oefening in een ki-gerelateerde weg als aikido, is Kokyū-Hō dus een algemene oefening die men ook terugvindt in alle vormen van Zen, en (niet verwonderlijk) in het boeddhisme, waarvan sommigen de rustig zittende boeddhabeeldjes in de kamer zetten omdat het uitstraalt dat het figuurtje heel rustig zit, en ademt - iets waar ik overigens helemaal niet van houd.

Is het nou allemaal zweverige onzin, dat aikido er van uitgaat dat kokyū, de ademkracht, belangrijker is dan de spierkracht van lichamelijk sterkere personen? Waarbij de ademkracht niet bedoeld is als de longinhoud of blaasvermogen, maar de lichaamsspanning (tonus) die we met behulp van de adem regelen. Nee, dat is geen onzin natuurlijk, al kun je van ki een heel buitenaards principe maken als je wilt - en dan wordt het naar mijn bescheiden mening wél onzin. 

Maar ademhaling en ademkracht zijn uiteraard fundamenteel bij de spierwerking.

Mensen die totaal gestresst raken kunnen gaan hyperventileren of door een verkeerde ademhaling totaal gestresst raken. Ontspanning is dan: "rustig ademhalen meneer!"

Nog veel beter kennen we het uit de fitness als we bijvoorbeeld gaan bankdrukken of andere zeer inspannende oefeningen waarbij veel spierkracht nodig is. Probeer niet 100 kilo weg te drukken zonder de juiste druk op te bouwen vanuit de ademhaling... en vergeet niet de ademstoot op het moment dat de meeste kracht nodig is. Tennissers stoten nogal eens een kreet uit bij het slaan. Damestennis doet daarom qua gekreun wel eens denken aan... ahum, ja ook daarbij gaat het lichaam automatisch intens ademen, wat dan in het lichaam net die lichaamseigen stoffen vrijmaakt die nodig zijn voor de 'ultieme overgave' aan elkaar. Kokyū in bed...

Om het weer even op judo te concentreren. Uiteraard kunnen we helemaal niet judoën als we niet de juiste kracht uit onze adem halen. Buiten adem raken door randori of shiai is geheid geworpen worden en niet meer kunnen werpen. Niet voor niets dat judo en conditietraining hand-in-hand gaan. Voor ik mijn medicatie tegen astma kreeg, kwam ik dan ook regelmatig adem tekort om judo vol te houden. Kokyū... 

Het sterkste zien we het bij de houdgrepen. Veel judoka denken dat het slagen van een houdgreep er in zit om uke's hoofd of arm los te draaien. Maar het is bijna altijd: borstcompressie. Kesa gatame drukt dat het beste uit. Door de arm van uke aan te trekken over tori's borst, en zo tegelijk de borstkas van uke in elkaar te drukken, kan deze niet meer ademen. Geen adem = geen kracht om te ontsnappen. Controle over de adem is op de grond controle over de spieren. Je kunt iemand buiten westen drukken als een mune gatame bijvoorbeeld goed zit. Want niet alleen verwurgingen ontnemen uke de adem. 

De meeste judoleraren wijzen de judoka best op het belang van goede ademhaling. Maar wellicht zouden we van de aikidoka kunnen leren dat het niet zomaar een bijzaak is om een beetje sterk te zijn, maar de basis van je hele bewegen, je balans vanuit de buik en het meest 'verborgen wapen' bij elke techniek, de juiste aanwending van je energie. In die zin is Kokyū zeer nauw verwant met Sei-ryoku Zen-yo. En dus een hoeksteen van het judo.