Tomaru tokoro o shire (3)

Een Chinees spreekwoord zegt: "Als je maar lang genoeg blaast, zal zelfs het stugste gras een keer gaan liggen". Veel mensen denken er net zo over, en dat betekent: doorgaan tot een ander zich gewonnen geeft. Het is een beetje zoals mensen kijken naar knokfilms: rammen tot de ander K.O. is en niet meer beweegt. Of doorgaan met onderwerpen (submission) tot de tegenstander opgeeft. Bij andere vechtsporten is dat zeker zo. Judo kent geen knock out.

Judowedstrijden hebben een scheidsrechter op de mat en hoewel die beste kerel geen populaire baan heeft, is het goed dat er regels zijn en dat hij matte kan roepen. Een ippon is een ippon maar de bescherming van elkaars veiligheid staat voorop. Wie dat niet snapt, kríjgt geen ippon, maar gééft een ippon, via zijn eigen hansokumake.

Nu is het wel zo dat judo training niet houdt van opgeven. Trainen is doorzetten. Maar voortijdig opgeven is niet hetzelfde als: ophouden als dat moet. Een trainer zal een judoka leren grenzen te verleggen maar ook niet over de grens heen te gaan. Overtrainen = blesseren. De juiste maat in alles, daar gaat het om. Doorzetten en ophouden kunnen heel goed samengaan.

Ook buiten de mat is judo van toepassing, en in gesprekken en discussies - het voorbeeld bij uitstek dat Jigoro Kano altijd als voorbeeld nam voor judo in het alledaagse leven - zijn er mensen die net zo doorgaan als MMA-vechters. We leven in een tijd waarin hyper-assertieve mensen heel ver kunnen gaan met het doordrijven van hun zin. Je zult maar op een klantenservice-callcenter werken... Zelfs huisartsen en notarissen geven er soms vroegtijdig de brui aan, omdat ze de druk van mensen die niet van ophouden weten, niet meer (willen) verdragen.

Judo wijst een andere weg en hoewel ik van nature ook een gedreven mens ben, en me best kwaad kan maken over onrecht, hoop ik elke training weer dat judo me leert wat Jigoro Kano als één van zijn vijf pijlers onder judo zag;  Tomaru tokoro o shire.

• 止まる tomaru = ophouden, stilstaan 
• 所  tokoru = plaats, moment 
• 知れ  o shire = te begrijpen 

"Weet het moment waarop je moet ophouden..."

Ook als er geen scheidsrechter is - op de mat of in discussies - moeten de partners weten van ophouden. Een judoka gaat niet door als iemand aftikt of duidelijk niet meer verder wil of kan. Zeker niet bij randori. Maar het geldt ook voor het gesprek. Wijsheid is niet: gelijk hebben en krijgen. Een van mijn leermeesters heeft eens gezegd: "Soms heb je gelijk, maar heb je ongelijk als je gelijk wilt krijgen." 

Judo training wil ons elke keer opnieuw dát leren. De wijsheid van het beslist en doortastend handelen (jukuryo danko) maar ook de wijsheid van het tijdig ophouden. Matte! Judo training is aldus als een ander Chinees spreekwoord: "Inzichten zijn als spijkers: hoe vaker je erop slaat, hoe dieper zij binnendringen." Training is de hamer. Je moet het vaak bewust zo doen, matte kunnen zeggen tegen jezelf, dan gaat het 'zitten' en geworteld raken in je leven. 

Maar. Als mensen dit belangrijke principe niet begrijpen of willen toepassen, kan het soms ook verstandiger zijn om zelf dan maar te stoppen. Beter 'van de mat stappen' dan doorgaan met een gevecht waar je geen deel van wilt uitmaken. Als een ander niet weet van ophouden, kies dan zelf dat juiste moment. Ook als een ander dat laf vindt, wees dan maar zelf de verstandigste. We vechten niet op leven en dood.