Uki goshi door Jigoro Kano

Als ik een week geleden meer tijd had gehad in de planning van mijn bezoek aan de Kodokan, had ik in de avond in de centrale dojo een speciale training kunnen zien van Uki Goshi, Jigoro Kano's tokui waza, want die werd daar vorige week woensdagavond een half uur lang gehouden bij gelegenheid van Wereld Judo Dag.

Toevallig stuitte ik op oudere video waarin Kano zelf gefilmd is bij een demonstratie van zijn uki goshi (tot 1:38, daarna volgt een demo over koshiki no kata). 

Het eerste deel van de film is Kano uitleg aan het geven over de principes van kuzushi. Opvallend: het bewegen gaat heel licht en soepel. Balansvernietiging was voor hem niet een potje duwen en trekken, maar met het hele lichaam bewegen en vooral de duw- of trekbeweging vanuit het hele lichaam laten komen. 

Dan geeft hij een demo van uki goshi. Dat lijkt gesneden koek, maar met dezelfde soepelheid uitgevoerd als de kuzushi-demo. Mooi hoe hij licht over de rug van uke grijpt, je ziet dat er geen hard kracht wordt gezet, of de band gepakt. Wel zie je hoe hij in een kleine flits zijn hara omlaag brengt voor hij werpt, en hoe soepel de worp tegen de zijkant van de heup loopt. Mooi.

Maar... het meest opvallend is dat hij de worp links doet (zoals in het nage no kata) vanuit een rechtse pakking. Als er pakking is tenminste, want dat is erg soepel en vlug, geen 'pakkinggevecht'. Op 0:54 zie het nog het duidelijkste. Kano 'duikt' als het ware onder de rechterhand van uke aan de revers door, tilt de arm op zodat deze in de positie komt als in het nage no kata waarbij uke aanvalt met een rechtse slagaanval (een soort yokomen uchi) en maakt dan de worp over de zijkant van zijn heup, waarbij hij zelfs licht achterover durft te hangen. (Het moge duidelijk zijn dit dit zo alleen werkt als de arm van uke bij diens pakking niet stijf in de verdediging blijft, maar dat geldt bij meer technieken...)

Het is bij nader inzien en reflectie, de vraag in hoeverre een rechtse uki goshi vanuit een rechtse pakking (zoals we die als eerste heupworp meestal doen) wel de primaire bedoeling is geweest van Kano. Waarom maken de meeste judoka, zeker beginnelingen, de uki goshi vaak als o goshi - in plaats van een 'kaatsende' zijwaartse heup die tilt, een diep indraaiende heup? Dat is uiteraard de logica van een heuptechniek zoals harai goshi of koshi guruma, waarbij de hikite aan de mouw van bijna net zo veel belang is als de heuptechniek. Dat gebeurt dan vanuit de pakking. De linkse uki goshi van Kano laat echter nauwelijks een hikite zien met de rechterhand. Hij is zelfs bij het inzetten nog met zijn hand aan het gebaren en het lijkt wel alsof hij de trekbeweging nauwelijks nodig heeft (wat ook zo is als de kuzushi en heupbeweging perfect is) en de rechterhand geleidt uke dan alleen nog maar voor diens val. Uke mag overigens zelf goed terecht komen, het mouw-kraag vasthouden bij het valbreken zoals wij nu doen, had Kano's uke blijkbaar niet nodig. Wat Kano hier doet is - overdreven gezegd - bijna een techniek zonder pakking! Dat staat dicht bij het oude jujutsu denk ik, en is dus ook uit te voeren zonder judogi...

Daarnaast denk ik aan de logica van het Nage no Kata. Waarom heeft Kano harai goshi, de tweede techniek van de koshi waza - eerst rechts vanuit een rechtse pakking - waarbij hij eveneens op de rug pakt, wél met een vol heupcontact gekozen, en uki goshi eerst links vanuit een rechtse aanval? Is dat alleen vanwege de aanval van uke of is er voor Kano ook een onderliggend principe? Ik vind er niks over terug bij Daigo, maar ook niet bij Oataki/Draeger in verband met het kata. Het enige wat er wordt aangegeven, is dat tori uke licht 'ondersteunt' als hij hem met de linkerhand om de rug pakt. Wat in de richting is van het werpen zonder veel pakking.

Veel vragen...

Verder draait de soepele heup van Kano nog best diep in, al blijft hij uke op de zijkant houden, niet met zijn 'achterste' zoals nu vaak wordt gedaan. Otaki en Draeger spreken dan ook van een 'half hip throw'.

Ik denk ook nog na - naar aanleiding hiervan - over de heupworpen volgens het Kawaishi-systeem, maar daar wil ik eerst met een paar mensen over 'stoeien', zeker wat betreft linkse of  rechtse pakking en heupcontact.

Zou ik vorige week in de Kodokan gezien hebben wat Kano op dit korte stukje historische film laat zien?