Intimideren

Bij alle gevechtskunsten en dus ook judo, is een vorm van mentaal overwicht van groot belang, zeker bij wedstrijden. Wie de looks heeft onoverwinnelijk en sterk te zijn, heeft de helft van de match gewonnen. Ik ken judoka die al een paar keer kampioen waren geweest, die de mat betraden met een lichaamstaal van 'ik vreet iedereen hier op'. Ik ken een judoka die aanvankelijk zo bang werd van zulk gedrag, dat hij bij wijze van spreken de wedstrijd al verloren had als hij tegen die ene moest.

In de ring van kickboksers en MMA-vechters is het normaal om die looks uit te vergroten tot enorme proporties. De vechter heet dan niet "Mike Walker" maar "Mike 'the great killer' Walker". Hij loopt breed geschouderd en stoer naar de ring op een stampende beat, met schijnwerpers op hem gericht. De ringspeaker spreekt zijn naam uit alsof de god van de donder zelf binnenkomt. "Mikhhe.... dddhe grrreattt... killerrrr... WÁLKERRRRRR!!!!!" Ook al gaat het om een klein mannetje die probeert kampioen in het vlieggewicht te worden, zijn looks zullen zijn alsof zelfs een zwaargewicht weerloos slachtoffer zou zijn als deze met hem moest vechten. Wat een show!

Zo weten ook jongeren die op straat hangen door hun kleding, lichaamstaal en groepsgedrag een indruk te wekken alsof ze de hele wereld aankunnen en ook de toevallige voorbijganger. Politieagenten leren daar wel mee om te gaan en niet bang te zijn van vier tegen twee. 

Een tijd geleden kregen we op de judoclub ook zo'n gozer. Petje, bepaalde kleding, breed geschouderd lopen, tattootje, een beetje praten als een marokkaantje, zeggen nergens bang voor te zijn en al eerder kickboksen te hebben gedaan...

Alles bij elkaar kan dat intimiderend gedrag lijken. Een totaal-plaatje van lichaamstaal, uiterlijk, bewegen... anderen worden er misschien bang van. (In het geval van die nieuwe judoka bleek het uiteindelijk wel mee te vallen, het menneke sloeg geen deuk in een pakje boter en hij is inmiddels gestopt omdat zijn kuchiwaza beter waren dan echte judowaza.) Sterk en gevaarlijk?

Waar zit het probleem eigenlijk?

Zo is intimidatie niet zozeer het punt van degene die intimiderend overkomt. Vaak is dat een zelfgekozen pose of een strategie om overwicht te krijgen. Bij vechters die echt goed zijn is het uiteraard hun reputatie of een onderdeel van de 'oorlogsvoering' in de ring. Maar bij jochies op straat en de judoka die ik noemde, is het heel vaak een kwestie van angst en onzekerheid. waarbij degene die het beste speelt nergens bang voor te zijn, de mentale strijd wint. Want... onder de woeste looks en de stoere lichaamstaal zit vaak een heel bang poppetje dat zijn uitstraling enorm nodig heeft om overeind te blijven. Degene die geïntimideerd wordt door zo iemand, laat op dat moment voelen dat hij dezelfde angsten heeft, maar hij valt door de mand omdat hij het laat merken. Intimidatie is een machtsspel, een spelen met elkaars angsten en onzekere gevoelens en daar een show rondom heen bouwen.

Het probleem van intimidatie is daarmee niet alleen degene die zogenaamd intimiderend gedrag vertoont, maar meer degene die het als zodanig opvat. Die voelt intimidatie, terwijl anderen bij datzelfde gedrag geen spoortje angst hebben en hard gaan lachen. Intimidatie ontstaat bij ongelijke verhoudingen in macht óf zelfbewustzijn, niet tussen mensen die elkaar aankunnen.

Intimidatie overwinnen

Iemand die judo en gevechtskunsten gaat beheersen, leert om zijn waarneming te scherpen en door bepaalde lichaamstaal heen te prikken. Wie goed kijkt, kan zien of iemand echt zeker van zichzelf is, of dat het een pose is. Waarneming van de gaten in het 'harnas van de ander' is een eerste stap om intimidatie te overwinnen.

Bovendien is judo als 'contactsport' in de eerste plaats een kwestie van voelen, en dan ook nog eens zodanig dat iemand die heel 'intimiderend' aanvalt, enorm aangevoeld wordt en dan juist kwetsbaarder wordt voor een goede judoka die zo precies weet waar hij op kan reageren.

Verder is judo een weg om te leren je eigen onzekerheid om te buigen naar een houding van stabiliteit en balans. Ukemi-lessen maken dat je je nooit in de slachtofferrol laat duwen, maar lachend opstaat. De alertheid van de judo training maakt dat je niet snel verrast gaat worden, de herhaalde zekerheid dat je afdoende verdedigingstechnieken in huis hebt om staande te blijven, kan/moet het besef laten groeien dat je niet bang hoeft te zijn - zelfs niet als je zou vallen of verliezen. Wat gebeurt er dan eigenlijk helemaal? Moet je daar angstig of onzeker voor worden? Leer er om lachen en leer er van!

Verder is een stukje normale assertiviteit heel belangrijk. Hoe je zelf loopt en kijkt is heel belangrijk. Je eigen blik kan gevaarlijk onverschillig zijn, over-alert spiedend zijn, maar ook angstig teneergeslagen, of zelfbewust gefocust. Dat laatste is de beste houding. Rechtop lopen, de ander aankijken met de ogen niet wijd open. Alles zien maar de eigen blik niet verraden. Een blik van 'mij ontgaat niets', maar vooral niet bang zijn iemand aan te kijken. Zoals een judoka het bij randori ook doet ja...

In feite is intimidatie dus ook een probleem van degene die zich er door laat inpakken. Degene die intimideert is meestal zelf een lafaard, anders had hij die houding niet nodig. Als je dáár bang van bent, van een watje in wolfskleren...  Prik er doorheen en je bent de echte winnaar in alle gevallen. Voel je meer overtuigd van wie je bent dan die ander die zonodig stoer moet doen...

Judo is een geweldig middel om angstige jongeren zelfvertrouwen te geven - zeggen we steeds. Inderdaad, het kan helpen de mentale strijd te winnen, en het machtsspel te neutraliseren door een sterker gevoel van eigen kwaliteit en kunnen.