Judo MIND project (2) Reigi 礼儀 en manieren

Enkele weken geleden (20 april) schreef ik over het Judo MIND project, door de All Japan Judo Federation gepromoot. MIND, vier begrippen voor een judo mindset. Vandaag de eerste, een hele belangrijke.

M van Manners, manieren. ‘Reigi’(礼儀) staat er in het Japans achter. Dat is toch wel wat anders. Het eerste kanji (礼) kennen we wel als we deze pagina vaker hebben gevolgd. Rei. Eerbied. Hoe vrijblijvend zijn goede manieren in relatie tot de veelgenoemde eerbied? Zijn we eerbied verschuldigd (als een plicht) of mogen we dat zelf invullen?

Als we kijken naar het karakter gi (儀), blijkt dat het niet kan worden afgedaan als ‘we doen wel wat we samen afspreken’. Gi (儀) is samengesteld uit 'persoon' (人) en 'rechtschapen' (義) en dat betekent dus dat de eerbied samenhangt met de binnenkant van wie je bent.

Zo is het dus ook met de goede manieren waar Yamashita en het MIND-comité het over hebben. Manieren zijn geen aangeleerde gewoontes die door de dojo of sensei worden opgelegd. Het is iets wat van binnenuit moet komen.

De kern is dan toch weer het woord 'Rei/eerbied'. We geven eer aan een ander dan onszelf. Onze manieren zijn gericht op het welzijn van anderen. Als we in een dojo (en daarbuiten) ons gedragen als judoka zou dat als vanzelfsprekend geprogrammeerd moeten zijn.

Concreet is dit niet alleen in Japan een gigantische uitdaging. Want hoewel ik me goed realiseer dat reigi meer betekent dan goede manieren en etiquette, zie ik wel dat we al heel ver zijn als we daar eens mee beginnen. In de dojo en daarbuiten. Heel vaak zien we dat de manieren (of het gebrek daaraan) van buiten de dojo binnen sluipen. Ik zie het al als ik de kleedkamer binnenkom en de jeugdgroep voor mijn eigen groep nog op de mat staat. In de kleedkamer liggen schoenen en kledingstukken verspreid alsof er net een insluiper geweest is die alles doorwoeld heeft op zoek naar geld en smartphones. Maar nee, dit is zoals de kinderen ze zelf hebben achtergelaten... zo hangen ze ook op de mat bij de instructie (foto rechtsboven), zo gedragen ze zich naar elkaar bij de training, zo zitten ze te kletsen tijdens de les. Eerlijk gezegd: alsof ze ook thuis gewend zijn dat alles kan en mag.

Het zitten in seiza, het gebruik van zori, het stil zitten, maar ook de manier waarop men het judogi verzorgt, de kleedkamer achterlaat, zijn onderdelen van respect. Waarom? Omdat alles maar dan ook alles uitdrukt dat je het doet uit eerbied en respect voor je medejudoka. Jouw les is ook zijn/haar les, hygiëne, kleedkamer, en het judogi wat hij moet vastpakken. 

Ik ben er een groot voorstander van, dat we in een judoclub andere normen durven aanhouden. Niet omdat we ouderwets willen moraliseren, maar omdat het inherent is aan het judo. Judo vraagt een bepaalde geesteshouding, en dat hebben Yamashita en de All Japan Judo Federation goed begrepen. Het respect in de randori en shiai, begint al eerder. Dat kan niet alleen door de fysieke training worden aangeleerd. Het moet duidelijk zijn dat alles geordend is. Elke stap bij het inkomen voor een techniek, heeft zin omdat ze een principe uitdrukt. Geen enkele techniek is "doe maar wat je leuk vindt."

Het ergste vind ik nog wel dat mensen zo snel de mond vol hebben over hoe de samenleving er aan toe is, en hoe slecht het allemaal gaat hier en daar, maar als men zou kunnen nadenken over eigen gedrag en manieren, er dan meteen wordt gedacht aan moralisme en spruitjesgeur. Welnu, het MIND-project laat zien dat men in Japan in ieder geval ziet dat het hoort tot de kernwaarden van het judo. Dat er een gedragscode mag zijn waarop een judoka kan worden aangesproken. Een kwestie van goede opvoeding...