GRRR of: Hirano, sterk en lenig als water

Wedstrijdjudo en pakking

Bij heel veel wedstrijden zie je een taai gevecht om de pakking. En als de judoka eenmaal pakking hebben, dan lijkt het wel alsof ze die ook nooit meer willen loslaten. Klauwen, vingers in de dikke pakken, en GRRR je tegenstander aan stukken trekken. Op die manier proberen er een techniek tussendoor te krijgen, maar ja… het is maar goed dat wedstrijden maximaal vijf minuten duren in de reguliere tijd, want het kóst me toch een hoop energie zo! Niet voor niets dat judoka heel wat uren in de fitness zitten om hun conditie en spiermassa te trainen. Voor dit pakkingjudo (ook wel ‘gripfighting’) moet je wel sterk zijn, en de tegenstanders een beetje van gelijk gewicht, want anders… GRRR!

Er was een tijd in het judo dat men vocht met open gewichtsklassen (Okano-sensei pleit er voor om dat weer opnieuw in te voeren!) en een veel langere wedstrijdduur. Dat had voordelen, want dan was je niet zo afhankelijk van snelle scores, had je meer tijd voor newaza en boven alles… het pakkingjudo was meteen ten einde. Veranderen of de brancard op. Dertig minuten GRRR is alleen voor mensen met een kunsthart geschikt.

Er is iets voor te zeggen om te beweren dat gripfighting helemaal geen judo is. Succesvolle coaches zullen me tegenspreken, maar daar heb ik lak aan – ik ben een onafhankelijke outsider. Ach ja, het is een leuke sport waarmee je medailles kunt halen, maar judo gaat natuurlijk niet om de pakking, maar om de techniek. En die begint wel met pakking, maar eindigt met uke op zijn rug. Judo gaat natuurlijk om kuzushi/balans, debana (timing) en tai sabaki (beweging). En dan zijn de armen wel de balangrijkste instumenten, maar de beweging en de balans komen toch echt uit de onderbuik (hara) en niet uit de kumikata.

Pakking wordt pas écht een probleem als de judoka er naar streven om de ander af te houden in plaats van met hem te communiceren. Dan krijg je de zogenaamde ‘strakke armen’ (stiff arming) waarbij de judoka zorgt dat hij overwicht heeft door kracht (gespannen spieren) en vanuit een verdedigende houding (vaak gebogen) een enkele aanval probeert. GRRR, dat is het eindstation van judo.

Judo en harmonie

Judo zou in de eerste plaats communicatie moeten zijn. Een gevoel voor de ander, een proces van harmonie in de energiestromen en de personen die met elkaar bezig zijn. De pakking is dan een middel om met de twee antennes die je uitsteekt naar de ander, de signalen van je partner te laten oppakken. Het signaal wanneer de ander bijvoorbeeld (al dan niet door jouw bewegingen) uit balans raakt. Die éne milliseconde. Dat is jouw debana (kans) en op dát cruciale moment moet jij dan zo beweeglijk zijn om je lichaam te laten werken (tai sabaki). O wee als je dán, op dat moment, zo stijf staat als een strijkplank. Omdat je GRRR met je armen gespannen staat af te houden. Gesteld dát je al iets voelt, ben je om dat moment niet in staat te schakelen naar debana en tai sabaki. Of je ‘tai-sabaki’ is een explosieve aanval van pure spierkracht. Juist ja, zoiets als een poging tot ‘hiza guruma’ *kuch* wat meer weg heeft vaak van een low-kick uit de kickboksclub. (Waarom zouden judoka tegenwoordig toch scheenbeschermers dragen?) Kom d’r maar in, mensen van een zekere judoclub uit Haarlem!

Ik ben er steeds meer van overtuigd dat het bij veel judoka al fout gaat voor ze de mat op stappen. De GRRR-stiff-arming begint al bij de innerlijke houding. Het is niet de schuld van het wedstrijdjudo dat judoka een wedstrijdhouding aannemen. Het is het gebrek aan gevoel voor partnerschap, vriendschap, vóór men gaat judoën. ‘Rei’ is een leeg woord geworden. Wij beschouwen de medejudoka als tegenstanders en niet als vrienden. Misschien moesten we niet alleen buigen als judoka naar elkaar, of handjes aantikken, maar elkaar hartelijk omhelzen voor we hajime zeggen. Voel elkaars hart maar kloppen. Een medejudoka is geen blok beton wat door de mat moet worden geramd, maar een mens van wie je veel gaat leren, iemand voor wie je dankbaar moet zijn, iemand die je gaat voelen en ontmoeten. Het begint in je hart.

Soepelheid

Vervolgens zou de voorbereiding in de fitness niet alleen op sterke spieren (bankdrukken en zo) moeten focussen, maar vooral op soepelheid. We hebben als judoka een goede conditie nodig, dus rennen en fietsen is goed. We moeten stevige en gerichte spiertraining doen, om blessures te voorkomen en niet meteen door onze knieën te zakken bij iedere worp. Maar verder is lenigheid nog véél belangrijker. Want die sterke spieren hebben we nodig als verdediging tegen medejudoka die het nog niet helemaal begrepen hebben. Maar als we alleen nog maar partners zouden hebben en het juiste gevoel, dan konden we met de helft minder toe. Dan waren onze handen eerder de instrumenten van de pianist, en niet van de stratenmaker. Dan hadden we armen en benen als paarden en niet als olifanten. Dan hadden we de beweeglijkheid van antilopen en hazen, die in staat waren om niet alleen sterk te stáán op de mat, maar ook om beweeglijk genoeg te ‘springen’ voor de perfecte tai sabaki. Nadat ze met hun fingerspitzengefühl zouden weten wanneer het perfecte moment (debana) was aangebroken.

De warming up oefeningen zouden daarom best anders mogen zijn. Wie een video zou bekijken van hoe Tokio Hirano zijn warming up doet, moet naar de hedendaagse maatstaven misschien wat lachen.
Wat een dans. Wat een show. Ja, maar ga daarna eens kijken naar hoe Hirano beweegt over de mat. Sommigen gaan dan noch harder lachen. Die man staat te springen en te doen, alsof hij een toneelstuk opvoert. Of sommigen denken daarbij aan aikido. Ja ja, lach maar. Hirano kreeg iedere judoka geworpen en niet alleen omdat zijn springerigheid zijn partners zó aan het lachen bracht dat ze vanzelf al uit balans waren.

Soepelheid en tai sabaki

Soepelheid is volgens mijn bescheiden mening de basis voor alternatief judo in deze tijd. In alle opzichten.
- Wie soepel is van geest, staat veel meer open voor de ander dan iemand die zichzelf GRRR opsluit in zichzelf en zich verschanst in eigen ambitie en ego. Partnerschap begint met empathie en empathie begint met het loslaten van elke innerlijke verstarring.
- Wie soepel is van geest, zal ook in zijn lichaam gaan ontspannen. Stress en soepelheid zijn geen natuurlijke partners. Wie gestresst is, zal de schouders samentrekken, spieren strak zetten en alleen al daarom gespannen ademhalen. Ontspannen ademhalen is: je hele lichaam relaxen en genieten van elke molecuul zuurstof. Ontspannenheid maakt open en dankbaar voor het leven en geeft blijheid. O, is dit een van de hoekstenen van Zen?
- Wie vervolgens soepel van lichaam is, ademt vrij, ademt in relatie met zijn hara/onderbuik en heeft energie in alle uithoeken van zijn lichaam. Hij kan in één ademtocht adem en hartslag van zijn partner voelen, alsof twee zielen met elkaar versmelten, en perfect reageren op elke mini-beweging van de ander. Balans en onbalans worden gevoeld, zachtmoedig uitgelokt als in een dans, en daarin ontstaan gelegenheid en beweging als van nature. Ja, van nature: het ju-element wat leidt tot kuzushi, debana en tai sabaki; voltooid in een kake en ukemi waarbij controle en harmonie hand in hand gaan.

Dít judo is waard om herontdekt te worden. Zonder kunstmatig dansen en springen te worden. Judo is écht. Seiryoku zenyo wil zeggen: energie gebruiken. Het betekent niet dat er géén energie wordt gebruikt. De soepelheid van bewegen naar lichaam en geest zorgt er wél voor dat er geen energie verspild wordt. Er wordt ingespeeld op wat de judoka elkaar geven en nemen, en die beweging en krachtsinspanning is waarachtig.

Hirano de meester

Terug naar Hirano-sensei. In de meesterlijke serie ‘Kosen-judo’, op youtube gezet door Busenjudo uit Milaan staan nog veel meer zwartwitfilmpjes, nota bene opgenomen in ons eigen land (Kasteel Well, 1966) waar Hirano met ‘Opa’ Ger Schutte en de huidige JBN-bestuurder Koos Letterie zijn beroemde cursussen gaf. Het is mij overigens een raadsel waarom men in ons land niets meer doet met deze traditielijn van de grote Hirano. Schutte’s erfenis is bij ‘zijn’ Kenamju natuurlijk vakkundig gemold door de van der Geests en hun harde wedstrijdlijn. De JBN is wel vaker vergeten waar haar wortels liggen. Maar wie het bovenstaande over soepelheid leest en met die ogen kijkt naar deze video, zal moeten toegeven dat hier een geweldig lenig en effectief judo wordt bedreven. Wat zijn we toch een stel harken geworden!

Kijk daarom naar dit filmpje. Dat is wel wat anders dan gripfighting! Let ook op hoe geconcentreerd Hirano kijkt en beweegt bij zijn pakking, hoe hij aftast, maar ook hoe hij met zijn golfbewegingen continu controle houdt over zijn hara. En dus in balans blijft.

Water

O ja, wat is het geheim van dit judo? Water. Water is soepel en sterk. Hirano-sensei maakte ook een eigen kata, die je verder op bovenstaande video kunt bekijken. Zoals Hirano over de mat vliegt, is hij net een levende golfbeweging. Een golf die soepel en lenig op zijn partner landt, en daar de perfecte tai sabaki toepast. Daar is geen stiff-arming tegen bestand. Wie pakking heeft met zo’n beweeglijk lichaam, vóelt alles, kán alles, wérpt alles. Als water dat zelfs de hardste rots kan bewegen.

Om dat te bereiken moet je echter wel oefenen in de golfslag van het leven. Mentaal en fysiek dagelijks de warming up doen van de video, en de harmonie met medemensen in je hart ervaren. Die laatste oefening is begin- en eindstation van het judo. Het begint op de mat en eindigt met jita kyoei.