Alle beesten zijn gelijk?

George Orwell schreef in 1945 zijn maatschappij-kritische boekje Animal Farm, een satire op het Stalinisme van zijn tijd, en in het dierenrijk was de zevende regel van het Animalism: "All animals are equal". Alle beesten zijn gelijk. Ik moest daar aan denken toen ik deze spotprent op Facebook zag:

'Ons opvoedingssysteem'. Nou ja, tegenwoordig zal elke leraar meteen in de gordijnen vliegen van zo'n prent, want men doet juist enorm zijn best om iedereen persoonlijke aandacht te geven. En als die niet snel genoeg komt, vraagt men die aandacht wel, door 'rugzakjes'. Maar verder... examens en proefwerken zijn ongeveer allemaal hetzelfde. En zo is het ook bij dat andere opvoedingssysteem, ons geliefde judo.

Op veel plaatsen is de spotprent zoiets als de trainingen en misschien zelfs de examens. Iedereen gelijk: "dit zijn de exameneisen". Doe ze maar. Iedereen dezelfde rijtjes technieken, dezelfde kata op dezelfde manier, alsof ze dezelfde uke hebben hun leven lang.
Bijna alle groepen - jong en oud - hebben ongeveer dezelfde opbouw op de meeste plaatsen. Meer spel bij de jongsten, minder kracht bij de G-judoka. Maar verder? Welke leraar gaat er kata doen als de iets oudere judoka daar eigenlijk helemaal aan toe zouden kunnen zijn? (Nog los van het feit dat kata voor elke leeftijd leerzaam is uiteraard...)
Hetzelfde geldt voor de examens. Als je G-judo indicatie hebt, of een ander duidelijk medisch probleem, mag je een aangepast examen doen. Of als je echt oud bent, vijftig plus dus. Maar verder? Wordt er gekeken naar het totale plaatje van de judoka?
Ik heb eens twee boomlange slungels shodan-examen zien doen (en mislukken). Goed, er zal best wat op aan te merken zijn geweest, maar de lichaamsbouw van pubers van 17 wier lichaam nog vol groeistuipen zit, maakt dat technieken er heel anders gaan uitzien dan bij echte volwassenen die fysiek helemaal in balans zijn. Of niet?

Ik zou denken dat judo bij uitstek 'jû' zou moeten zijn, flexibel aangepast aan de persoon van elke judoka. Ik kijk naar die prent en dan denk ik: jaja, de een beweegt als een olifant en dat is zijn of haar lichaam. Moet je dan eisen dat hij/zij beweegt als een aap? Als men de techniek maar beheerst qua principes , daar zou het om moeten gaan. Maar wel aangepast aan elk afzonderlijk lichaam. De één is klein en kan daarom techniek x bij uke y prima doen, terwijl techniek z helemaal niet werkt bij zijn lijf. Hoe ouder iemand wordt, hoe meer blessures en beperkingen ze soms hebben en dan wil er wel eens iets niet werken. Dan toch gelijk zijn aan anderen? 

Zeker met de beoordelingen van kata zijn die typische eigenschappen van een lichaam wezenlijk. Wanneer is een kata namelijk 'goed'? Kun je daar wel punten voor geven? Dat is ook altijd de vraag als men op de fora discussieert over kata-wedstrijden. Hoe kun je de judoka nou beoordelen? Het luistert zó nauw met tori en uke ! Nog los van de vraag of de esthetiek wel goed wordt beoordeeld. Zoals ik al zei in mijn blogs over Japanse esthetiek: Japanners vinden iets mooi als het natuurlijk is en dús niet glad en perfect. Daarover ga ik ook iets zeggen op het Kata Seminar in Amsterdam. Tsja.. moet je alle kata langs dezelfde meetlat leggen? Alle beesten judoka gelijk?

Van Animal Farm weten we verder dat de gelijkheid op één punt wel meevalt, namelijk als dat politiek beter uitkomt. "All animals are equal, but some animals are more equal than others". Er zijn omstandigheden dat de goudvis nóg slaagt bij het boomklimexamen. Vraag niet hoe het kan, maar er zijn judoka met meerdere streepjes aan de zwarte band die nog nooit aan kata hebben geróken.  Zij zullen zeker goede judoka zijn, ondanks het feit dat ze spugen op andere judo-accenten dan wedstrijden, maar de dingen waar andere judoka zich op hebben sufgetraind en dan alsnog voor gezakt zijn, was voor hen blijkbaar ook niet nodig. "All judoka are equal, but some judoka are more equal than others."